Het mobiele scanlabo van Illuminare maakte opnames van de miniaturen uit de Rijmbijbel van Jacob van Maerlant. Omdat het boek erg fragiel is, werden 12 miniaturen gekozen die een representatief beeld geven van de staat waarin het handschrift zich bevindt.
Die 12 miniaturen werden een na een onder de micro-dome gelegd. In amper vijf minuten kreeg men zo een duidelijk beeld van elke miniatuur. Hoe erg zijn de beschadigingen? Welke lagen komen precies los en waar? Bovendien geven de opnames ons ook inzicht in hoe de kunstenaar de miniaturen precies heeft opgebouwd.
Hoe het werkt
De micro-dome bestaat uit een koepel met 228 lichtjes. Met het scheerlicht van die lampen brengt men het 3D-oppervlak van een object tot in de kleinste details in kaart. Het gaat hier dus niet om ‘gewone’ digitalisering waarbij men een ‘plat’ beeld van het document verkrijgt, maar om een 3D-beeld, een soort topografische kaart van het oppervlak.
De micro-dome werd in samenwerking met het Imaging Lab van de KULeuven ontwikkeld in het kader van het RICH-project. Oorspronkelijk werd het toestel niet ontworpen voor boeken, maar om archeologische vondsten zoals kleitabletten te analyseren. De micro-dome werd nadien specifiek aangepast om onderzoek op documentair erfgoed veilig te kunnen uitvoeren.
Bekijk hier hoe de micro-dome werkt:
Geïntegreerd onderzoeksproject
De opnames met de micro-dome maken deel uit van een geïntegreerd onderzoeksproject. In samenwerking met Lieve Watteeuw (KU Leuven – Illuminare) en de laboratoria van het KIK, onderzochten de Handschriftenafdeling en het restauratieatelier van KBR de materiële kenmerken van de Rijmbijbel van Jacob van Maerlant, een van de belangrijkste Middelnederlandse auteurs.
Onderzoek in 3 fasen
De Rijmbijbel wordt beschouwd als het oudste geïllustreerde handschrift in het Nederlands. De Brusselse codex onderging tussen 2014 en 2019 een intensieve conservatiebehandeling, ondersteund door het Fonds Pastoor Manoël de la Serna van de Koning Boudewijnstichting. Het project bracht door wetenschappelijke beeldvorming (de micro-dome en de Hirox 3D binocular) en door middel van XRF mapping gedetailleerde informatie naar boven over hoe dit 13de-eeuwse handschrift tot stand is gekomen. Die informatie werd daarna gebruikt om de conserveringsbehandeling te ondersteunen.
