Wat doet het restauratieatelier?
Niet alle stukken in de collecties van KBR verkeren in perfecte staat. Heel wat oude documenten werden eeuwenlang in weinig ideale omstandigheden bewaard. In het restauratieatelier worden deze boeken, handschriften, gravures, affiches, tekeningen en andere documenten zorgvuldig gerestaureerd.
De opdracht van de restaurateurs van KBR bestaat erin beschadigde documenten toegankelijk en raadpleegbaar te maken. Ze werken op 3 vlakken:
- preventieve conservering
- actieve conservering
- restauratie
Alle ingrepen gebeuren voordat de stukken naar de magazijnen verhuizen, waar ze worden bewaard, of vóór ze worden tentoongesteld.
Een greep uit de restauratieprogramma’s
Altijd maatwerk
Het restauratieatelier zorgt voor de conservering en restauratie van verschillende soorten documenten:
Elk document krijgt een behandeling op maat, in functie van zijn huidige staat en zijn historische, technische en artistieke eigenschappen. Er is ook een apart atelier voor stofverwijdering, eentje voor preventieve conservering en een quarantainelokaal voor geïnfecteerde boeken.
Voorrangsregels
De prioriteiten op het vlak van restauratie worden vastgesteld volgens drie hoofdcriteria:
- worden de documenten tentoongesteld (op eigen tentoonstellingen of via bruikleen)?
- hoe vaak worden ze geraadpleegd?
- hoe waardevol zijn ze?
Fasen in het restauratieproces
1. Onderzoeken en staat vaststellen
De eerste stap voor elke restauratie is vaststellen in welke staat het document zich bevindt: de samenstelling van het document, de aftakeling en de herkomst. Bij bijzonder ingewikkelde restauraties of zeer kostbare handschriften kan deze fase naast een visueel onderzoek in het atelier ook bijkomende wetenschappelijke analyses omvatten.
2. Diagnosticeren
Eens de verschillende problemen geïdentificeerd zijn, beslist de restaurateur welke ingrepen noodzakelijk zijn en welke technieken daarvoor het meest geschikt zijn.
3. Aan de slag
Conserverings- en restauratiebehandelingen moeten de bestaande aftakeling stabiliseren en voorkomen dat er nieuwe problemen ontstaan. Er zijn verschillende opties: stof verwijderen, chemisch reinigen, scheuren repareren, gaten opvullen, verflagen versterken en fixeren … Het restauratieteam probeert de ingrepen altijd tot een minimum te beperken om de eigenschappen en de authenticiteit van de documenten te behouden. Ze werken volgens de internationale deontologische normen en codes.
4. Documenteren
Alle behandelingsfasen, van de eerste waarneming tot en met de laatste ingreep, worden gedocumenteerd en beschreven in een restauratiedossier.
Een tentoonstelling voorbereiden
De restaurateurs maken ook documenten klaar voor interne en externe tentoonstellingen. Het gaat om heel uiteenlopende taken: restauratiebehandelingen, documenten zonder band (prenten, brieven …) onder passe-partout plaatsen en inlijsten of aangepaste dragers op maat maken voor boeken.
In het restauratieatelier doorloopt een document verschillende stappen:
- Voor ze van start gaan, onderzoeken de restaurateurs zorgvuldig het stuk dat in bruikleen gegeven wordt.
- Dan worden de stukken ingelijst.
- We maken een conditierapport op voor elk werk dat we in bruikleen geven. We kijken voor elk ingelijst stuk na in welke staat het zich bevindt, omdat het tijdens het vervoer vaak blootgesteld wordt aan risico’s. We onderzoeken het naukeurig om zeker te zijn dat de bruikleen mag toegestaan worden.
- Wanneer het werk terugkeert, wordt het opnieuw grondig onderzocht om eventuele veranderingen op te sporen die ontstaan zijn tijdens het vervoer en/of de tentoonstelling.
Externe samenwerking
Naast de eigen ploeg van restaurateurs vertrouwt KBR sommige ingrepen toe aan externen. Zij hebben altijd een opleiding en ervaring met restauratie van documenten op papier en perkament (al dan niet ingebonden) of van boekbanden van handschriften en kostbare drukwerken.
| Het restauratieatelier verwelkomt geregeld stagiairs, studenten in conservering-restauratie van grafische documenten en/of boeken. Wilt u graag stage lopen in een van de restauratieateliers? |