Ontsluiting van de bronnen in KBR
In 2012 ging een samenwerking van start tussen KBR en de Alamire Foundation. Internationaal centrum voor de studie van de muziek in de Lage Landen. Sindsdien zetten zij samen in op de ontsluiting van muzikaal erfgoed.
Rijke collectie muziekhandschriften
De bibliotheek van de hertogen van Bourgondië en hun opvolgers uit het Habsburgse huis was divers. Tussen liturgische handschriften, literatuur en traktaten van allerlei aard vinden we ook geestelijke en profane muziek terug. Vooral het hof van landvoogdes Margaretha van Oostenrijk groeide uit tot een aantrekkingspool voor de productie en de uitvoering van meerstemmige missen, motetten en liederen.
Door de inbeslagname en verspreiding van kloosterbezit in de achttiende eeuw werd een aanzienlijke hoeveelheid gregoriaanse muziek in Brussel samengebracht. Aankopen en schenkingen in de negentiende en twintigste eeuw zorgden ervoor dat de collectie polyfonie en gregoriaans uit de middeleeuwen en de renaissance in de verzamelingen van KBR ruim vertegenwoordigd is.
Digitale ontsluiting van muzikaal erfgoed
De structurele samenwerking met de Alamire Foundation speelt op deze rijkdom in. Dit centrum, geassocieerd aan de KU Leuven, werkt aan de uitbouw van een databank van oude muziek. Hoewel de geografische en de chronologische grenzen flexibel zijn, ligt de nadruk op de Lage Landen uit de periode vóór 1600.
De Integrated Database for Early Music (IDEM) is opgebouwd rond de digitale beelden van handschriften en gedrukte boeken waarin deze composities zijn overgeleverd. Voor het fotograferen wordt gebruikgemaakt van het Alamire Digital Lab, een mobiele opstelling waarmee de bronnen volgens de hoogste kwaliteitsnormen worden gedigitaliseerd op de plaats waar ze worden bewaard. Uitzonderlijk grote, kleine of zware boeken, weerbarstig perkament of moeilijk te reproduceren materie als goud en zilver kunnen in zeer hoge resolutie (80 miljoen pixels) worden gefotografeerd.
Het Alamire Digital Lab in KBR
De opstelling van het Alamire Digital Lab leidde in 2012 tot de digitalisering van alle handschriften met polyfone muziek in de collecties van KBR. De voortzetting van het project sinds 2015 beoogt vooral de opnames van manuscripten met gregoriaans. De gedrukte muziek zal in een volgend stadium worden ingepland.
Na de digitalisering zetten KBR en de Alamire Foundation gezamenlijk in op ontsluiting. Het is de bedoeling om de toegankelijkheid van de muziekbronnen voor onderzoekers en musici te vergroten, maar ook om ze bij een zo breed mogelijk publiek bekend te maken. De tentoonstelling Petrus Alamire – meerstemmigheid in beeld, die in 2015 te zien was in de Antwerpse Onze-Lieve-Vrouwekathedraal, is daarvan een mooi voorbeeld: met inzet van multimediale toepassingen werden de handschriften uit het atelier van de muziekkopiist en -entrepreneur Petrus Alamire (ca. 1470 – 1536) uitvoerig en veelzijdig belicht.
Succesvolle samenwerking
Voor de ontsluiting van de muziekbronnen werken KBR en de Alamire Foundation nauw samen. Niet enkel de apparatuur en de technologie, maar ook de invalshoeken van waaruit de handschriften en drukken worden bestudeerd, zijn complementair. Voortdurende interactie tussen conservatoren, onderzoekers en musici leidt tot vernieuwende resultaten en de realisatie van een platform waarop erfgoedinstellingen, het academisch veld en de uitvoeringspraktijk elkaar ontmoeten.