Wanneer er een tv-reportage uitgezonden wordt waarin onze medewerkers handschriften aanraken zonder handschoenen, krijgen we telkens heel wat reacties in onze mailbox. Begrijpelijk, want jarenlang is mensen op het hart gedrukt dat je witte katoenen handschoenen moet dragen wanneer je erfgoedstukken aanraakt. Ook in tv-shows duiken ze vaak op.
Maar het tegendeel is waar. Met handschoenen is het risico op beschadiging vaak groter, omdat je minder gevoel hebt in je vingers. Heel wat erfgoedinstellingen, waaronder de Library of Congress en de British Library, raden daarom aan om geen handschoenen te gebruiken.
Wil dat zeggen dat iedereen dan zomaar erfgoeddocumenten mag aanraken? Zeker niet!
Schone handen zijn het best
In de meeste gevallen raak je een erfgoeddocument best aan met schoon gewassen, droge handen. Dan is het risico op schade zo laag mogelijk. Maar waarom precies?
- Handschoenen beperken de fijne motoriek. Je voelt niet zo goed wat je doet en loopt dus meer risico om per ongeluk een pagina te scheuren.
- Handschoenen geven wrijving op het papier, waardoor je pigment of inkt kan beschadigen.
- Aan een handschoen blijft ook vuil plakken, of stoffen die de documenten kunnen beschadigen. Je kan ze daarmee overdragen naar andere documenten.
Boeken en handschriften zijn gemaakt om in te bladeren. Als je het boek enkel aanraakt om de pagina voorzichtig om te draaien, en je handen netjes gewassen zijn, dan is er weinig kans dat je met je vingertoppen schade berokkent.
De beste bescherming is natuurlijk om de documenten niet aan te raken. Bijvoorbeeld door de gedigitaliseerde versie te bekijken.
Wanneer draag je wél handschoenen?
Soms zijn handschoenen wel degelijk aangewezen. Het is dan belangrijk de voor- en nadelen tegen elkaar af te wegen.
- Heb je last van eczeem of erge zweethanden? Dan kunnen propere handschoenen zeker een goede oplossing zijn.
- De chemicaliën op oude foto’s kunnen reageren op contact met de huid. Raak ze dus niet met blote handen aan, want je zou ze permanent kunnen beschadigen.
- Wanneer er schadelijke stoffen in een boek of boekband zitten (lood, arseen, schimmel …) zijn plastic handschoenen aangewezen om jezelf te beschermen.
- Munten mag je ook met handschoenen vastnemen: ze zijn veel minder fragiel en poreus dan papier of perkament.