Het striperfgoed: een nieuwe historische benadering, vanaf het begin tot hedendaagse creaties

Hoewel het stripverhaal vandaag erkenning geniet als nationaal erfgoed, blijft zijn geschiedenis nog grotendeels onontgonnen terrein. Het stripverhaal lijdt immers onder een misverstand dat breed geldt voor alle creaties die worden ingedeeld onder de noemer “populaire cultuur”. De alomtegenwoordigheid ervan in het dagelijkse leven en de perceptie ervan als product van de massamedia hebben ertoe geleid dat de behoeften inzake preservering ervan werden onderschat. Hoewel het stripverhaal een zeer belangrijke sector van onze boekindustrie is en een sleutelelement van de Belgische culturele identiteit, kampt het nog steeds met een gebrek aan legitimiteit. Het corpus van het stripverhaal wordt onderschat, is weinig zichtbaar in de collecties van KBR en heeft dringend nood aan strategieën voor identificatie, conservering en toegankelijkheid. Die strategieën zijn van fundamenteel belang voor de wetenschappelijke studie van het medium en de promotie ervan bij het publiek. Tegelijk zijn ze een eerste stap inde richting van de constructie van een erfgoed van de toekomst op basis van hedendaagse werken die zijn gecreëerd of worden verspreid in papieren of digitaal formaat. De studie van het erfgoed van het stripverhaal heeft inmiddels een bepaald momentum bereikt en kan gebruik maken van en steunen op het bestaand wetenschappelijk en digitaal ecosysteem van KBR maar vooral ook dat ecosysteem verder verrijken.

Het algemene doel van BCL bestaat dus in wat volgt:

• de identificatie van onbekend erfgoed ontwikkelen: het gebruik van recente onderzoeksinstrumenten zal toelaten de corpora van stripverhalen te verbreden tot een ruimere waaier van praktijken die in de marge zijn geplaatst van (of verwijderd uit) wat werd vastgesteld als perimeter. Het zal de theoretische contouren herdefiniëren teneinde het voorwerp te bestuderen in zijn volledige verscheidenheid en in een interdisciplinair perspectief. De identificatie van de werken zal ook worden bevorderd door het gebruik van de instrumenten en methoden die afkomstig zijn van de digitale geesteswetenschappen (“digital humanities”). Parallel met de studie van de massaproductie zal het feit te focussen op “alternatieve” corpora de aandacht vestigen op de circulatienetwerken en de distributiekanalen binnen en buiten de voornaamste culturele industrieën, om op die manier te bouwen aan een nieuwe visie en dus aan een nieuwe geschiedenis van het medium;
• catalogeren en bewaren: BCL zal passende instrumenten ontwikkelen voor de digitalisering en verspreiding van de grafische werken. Door een kadaster van de collecties aan te leggen – van de pers van de jaren 1840 tot de hedendaagse digitale stripverhalen – zal het onderzoek ervoor zorgen de scheidswanden tussen de collecties te doorbreken, met garanties voor de bewaring en de beschikbaarheid van de werken;
• nationaal erfgoed in kaart brengen, wetenschappelijk onderzoek ontwikkelen: BCL zal helpen om erfgoed in kaart te brengen dat over heel België en in het buitenland verspreid is en zal de verwachte instrumenten ontwikkelen om een samenhangend beleid van aankoop en conservering te bevorderen (databanken, online woordenboek van Belgische creatieve kunstenaars …). De houder van het mandaat zal een “innovatiepool” creëren, bestaande uit actoren van het stripverhaal, deskundigen in het domein en bibliothecarissen van KBR, om de uitbreiding van de collecties van de bibliotheek te verzekeren, de vlucht van erfgoed te vermijden, archiefdocumenten te bewaren en het aanleggen van fondsen te stimuleren om aanverwante onderzoeksperspectieven te ontwikkelen. Het doel bestaat erin de diversiteit in stand te houden van een domein van creatie met grote symbolische en economische waarde, waarbij de opdracht van openbare dienstverlening steeds meer concurrentie krijgt van private initiatieven;
• het erfgoed doen leven: door de netwerken van Belgische en internationale wetenschappelijke en onderwijsinstellingen met elkaar te verbinden, via de valorisatie van de collecties van KBR, zal BCL ervoor zorgen dat KBR een doeltreffend kenniscentrum wordt in overeenstemming met het actieplan van de instelling. Er zullen nieuwe samenwerkingsverbanden tot stand worden gebracht (online/offline conservering, tentoonstellingen, vulgarisatiebeleid …) om tegemoet te komen aan de sleutelrol van de bibliotheek op het vlak van conservering van erfgoed en wetenschappelijke verspreiding.

Project lead

Erwin Dejasse, KBR & Université libre de Bruxelles  – rejva.qrwnffr@xoe.or

Partners

Het Be Comics Lab project wordt gefinancierd door Belspo via het FED-tWIN-programma en is een langetermijnsamenwerking tussen KBR en ULB

Opvolgcomité

• Fabrice Preyat, ULB
• Sophie Vandepontseele, KBR