In het kielzog van de Belgica

Vandaag, 16 augustus 2022, is het 125 jaar geleden dat het beroemde onderzoeksschip Belgica vertrok in Antwerpen. De bestemming? Een gebied dat toen terra incognita was: Antarctica. De piepjonge bemanning, onder leiding van Adrien de Gerlache, zou de eerste worden die (ongepland) overwinterde in het zuidpoolgebied. KBR duikt in haar collecties en brengt voor het eerst het verhaal van deze expeditie in kaart met een story map, aan de hand van originele bronnen.

Pinguïnbiefstuk

Het is een ietwat vergeten, maar spectaculair verhaal. Op maandag 16 augustus 1897 vertrekt het omgebouwde Noorse robbenschip Belgica onder grote belangstelling uit de haven van Antwerpen. Aan boord een internationale bemanning van wetenschappelijk en varend personeel. Onder hen ook 2 mannen die later wereldberoemd zullen worden: Roald Amundsen en Frederick Cook. Onder leiding van Adrien de Gerlache trotseert het schip zware stormen en een bittere poolwinter. In 1898 loopt de Belgica immers vast in het poolijs en de bemanning moet ongepland overwinteren op Antarctica.

De extreme omstandigheden en een gebrek aan vers voedsel drijven de mannen tot het uiterste. Een dieet met pinguïn- en zeehondenvlees houdt hen ternauwernood op de been. “Er is geen betere biefstuk”, volgens Amundsen, maar hij is duidelijk de enige die dat vindt. In januari 1899 zit het schip nog steeds muurvast en slaat de wanhoop toe. Gaat de Belgica een tweede zuidpoolwinter tegemoet?

Reconstructie aan de hand van de originele kaart

KBR maakte een story map over deze heroïsche tocht. Dankzij bijzondere historische documenten biedt ze een nieuw perspectief op de belevenissen van Adrien de Gerlache en zijn bemanning, van hun doortocht door Vuurland tot in het pakijs van Antarctica. Alle beeldmateriaal is afkomstig uit de collecties. KBR bewaart immers heel wat bronnen over deze Zuidpoolexpeditie: de originele kaarten die gebruikt werden tijdens de poolexpedities (1897-1909) van de Gerlache, maar net zo goed originele krantenartikelen uit de 19de eeuw waarmee het thuisfront op de hoogte kon blijven. Samen vertellen ze het verhaal van deze weinig gekende ontdekkingsreizen en van de man die ze verwezenlijkte: Adrien de Gerlache.

De zeekaarten die de Gerlache aan boord van de Belgica gebruikte, werden in 1941 door zijn dochter aan de Koninklijke Bibliotheek van België geschonken. Ze bevatten handgeschreven notities, zoals de exacte vaarroute van de Belgica. Aan de hand van deze kaarten reconstrueren we het verhaal van de expeditie. Tip: bekijk de story map op een computer voor de beste leeservaring.

Relevant tot op vandaag

De Belgische expeditie naar Antarctica zou ons land naam en faam geven in het zuidpoolonderzoek. Het was dan ook een wetenschappelijk succes. De onderzoekers ontdekten 88 geografische landschappen (kapen, baaien, bergen, eilanden, straten) en vulden een stukje in van de cartografie van een toen nog onbekend deel van de wereld.

De logboeken van de eerste Belgicavaarders dienen trouwens ook vandaag nog de wetenschap: ze werden al gebruikt om na te gaan hoeveel ijs er in een eeuw gesmolten is op de Zuidpool. Het verhaal van de Belgica leeft dus voort.

Link naar de story map

De story map “De eerste Antarctische expeditie : in het kielzog van de Belgica” is te raadplegen via deze link.

Ze bestaat ook in het Frans en het Engels.