Verhaal van een ontdekking
De Europese première van Ouverture sur des thèmes d’Atala op 15 februari 2024 is het resultaat van toevallige gebeurtenissen en een mooie samenwerking. Alles begint in januari 2023, wanneer de conservator van de Muziekafdeling van KBR, Marie Cornaz, een afspraak heeft met Sophie Matkava, archivaris bij Bozar, in de hoop onuitgegeven partituren te vinden van de pianist Théo Ysaÿe, de broer van Eugène Ysaÿe. Samen en ook met de steun van Christian Demoustiez, bibliothecaris van het Belgian National Orchestra, vinden ze de gezochte partituren al snel terug in meerdere kartonnen dozen in de bibliotheek van de Filharmonische Vereniging van Brussel, die verbonden is aan Bozar. Het bleef echter niet bij deze ene ontdekking: onder de titel Atala werd niet één maar werden twee werken opgedolven: enerzijds een cantate van een jonge Théo Ysaÿe, anderzijds een latere compositie, Ouverture sur des thèmes d’Atala, geschreven door violist Eugène Ysaÿe (1858-1931) als eerbetoon aan zijn overleden broer.
Het Belgisch voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie, dat begin 2024 van start ging, was een gedroomde gelegenheid om dit werk weer tot leven te brengen, iets meer dan honderd jaar na de enige opvoering ervan in de Verenigde Staten. Het idee werd concreet. Het Belgian National Orchestra en het koor van het Institut supérieur de musique et pédagogie de Namur (IMEP) gingen enthousiast op de uitnodiging van Bozar in om deze uitdaging aan te gaan.
Twee belangrijke werken van Eugène Ysaÿe in bewaring gegeven bij KBR in 2023
KBR bewaart een belangrijk fonds Eugène Ysaÿe en ontving in 2023 meerdere belangrijke manuscripten van de componist in bewaring om ze onder de best mogelijke omstandigheden te bestuderen, digitaliseren en bewaren. Na Ouverture sur des thèmes d’Atala, dat Bozar in april deponeerde, ontving KBR in juli van de Koning Boudewijnstichting de autografische partituur van het Poème nocturne voor viool, cello en orkest. Tot slot werden in oktober alle muzikale bronnen van Théo en Eugène Ysaÿe samengevoegd met die van Atala, waarmee een institutionele partnerschap tussen KBR en Bozar werd bezegeld.
Eugène Ysaÿe componeerde Ouverture sur des thèmes d’Atala in 1919 als eerbetoon aan zijn overleden broer Théo, pianist en componist, en inspireerde zich daarvoor op een cantate die deze laatste in 1892 zelf aan Eugène had opgedragen.