Een kudde voor een boek. Vandaag kunnen we ons dat nog maar moeilijk voorstellen! In de middeleeuwen zijn de bladzijden van handschriften nochtans vaak van dierenhuid gemaakt. Voor grote boeken is er een aanzienlijk aantal dieren nodig. Dat verklaart onder meer waarom handschriften zo duur en zeldzaam zijn.

Kostbaar perkament

De bladzijden (of folio’s) van een middeleeuws handschrift zijn meestal gemaakt van geiten-, schapen- of kalfshuid. De huiden worden eerst behandeld en daarna op een kader gespannen zodat ze kunnen drogen. Eens ze droog zijn, spreken we van perkament. Het perkament wordt versneden en in katernen gevouwen vooraleer erop geschreven wordt.

Hoeveel huiden voor een handschrift?

Het aantal huiden dat men nodig heeft, is niet alleen afhankelijk van de afmetingen en het aantal folio’s van het handschrift, maar ook van de grootte van de dieren waarvan men de huid gebruikt. De Rijmbijbel telt bijvoorbeeld 218 folio’s (436 bladzijden) van 30 op 22 cm. Ze zijn vervaardigd van kalfshuid. Afhankelijk van de grootte van de dieren kan men uit één huid 4 tot 6 folio’s snijden. Om dit handschrift te vervaardigen had men dus tussen 36 en 53 kalfshuiden nodig.

Met gaten en ogen

Als het dier beten of wonden had, werden de gaten in het vel groter wanneer het bewerkt werd. Perkament was echter zo kostbaar dat het ook nog gebruikt werd als het beschadigd was. Daarom vinden we soms ‘ogen’ en littekens, die werden genaaid, op de folio’s van een handschrift. Soms worden die zelfs versierd door kopiisten of miniaturisten. Op die manier wordt het vorige leven van de pagina in de verf gezet.

Merkt u, enkel door het aan te raken, het verschil tussen papier en perkament? In het KBR museum leert u alles de vervaardiging van middeleeuwse handschriften.

Maak kennis met het KBR museum aan de hand van een reeks weetjes die u meevoeren naar de tijd van de Bourgondische hertogen. Ontdek de kennis die verborgen zit in de handschriften van de Librije en kom meer te weten over de thema’s in het museum dat binnenkort opent.

Ontdek het KBR museum Koop uw museumticket