KBR breidt haar collectie prenten en tekeningen uit met drie tekeningen van de Belgische kunstenaar Armand Rassenfosse (1862-1934). Ze worden toegevoegd aan de meer dan 20.000 tekeningen van Belgische kunstenaars die al worden bewaard in het Prentenkabinet. De aanwinsten weerspiegelen de thematische rijkdom en stilistische veelzijdigheid van Rassenfosses oeuvre. Bovendien vormen ze een mooie aanvulling op de fin-de-sièclecollectie van KBR.
Schilder en graficus uit Luik
Armand Rassenfosse was een Luikse schilder, graficus en boekillustrator. Hij was voorbestemd om de interieurwinkel van zijn ouders voort te zetten, maar zou zich uiteindelijk toeleggen op de beeldende kunsten.
KBR verwierf drie tekeningen van de kunstenaar:
- een tekening in de stijl van Félicien Rops bij de ets Le Joujou (1892)
- een sgraffito-ontwerp voor de Luikse uitgeverij Bénard (1903)
- een humoristische schets over de Belgische schilder Gustave Van de Woestyne (ca. 1920)
KBR bezat al een zo goed als volledige verzameling grafiek van Rassenfosse, maar zijn getekende werk was nog niet goed in de collectie vertegenwoordigd. Zo ontbrak zijn vroege werk uit het fin-de-siècle nog volledig. Deze tekeningen vullen dus verschillende lacunes binnen het verzamelde oeuvre op.
Uitvinder van de Ropsenfosse-techniek
Armand Rassenfosse wordt vaak in één adem genoemd met de beroemde kunstenaar Félicien Rops (1833-1898), met wie hij een nauwe vriendschap ontwikkelde. Samen introduceerden ze een speciale etstechniek die bekend kwam te staan als “Ropsenfosse”. Het was dankzij zijn contacten met Rops dat Rassenfosse zijn magnum opus kon realiseren: de geïllustreerde editie van de dichtbundel Les Fleurs du mal (1899) door Charles Baudelaire.
De tekeningen in de kijker
Le Joujou: dialoog met Rops
In de bijgewerkte ets Le Joujou (1892) treedt Rassenfosse in dialoog met Ma fille, Monsieur Cabanel, een satirische prent van Félicien Rops. Beide werken tonen hoe een moeder haar dochter aan een onzichtbare man presenteert. Bij Rops wordt het jonge meisje zogezegd aangeboden als model aan de Franse schilder Alexandre Cabanel. Rassenfosse is minder dubbelzinnig: hoewel buiten beeld, heeft de man zich al van zijn hoed en handschoenen ontdaan. De treurige pose van het meisje en de rauwe realiteit van de betaalde liefde staan in schril contrast met Le Joujou, de speelse prent linksboven de tekening. De ets toont een zelfverzekerde actrice die met een joujou – een stuk speelgoed in de vorm van een geklede man – haar gasten entertaint.
Etude pour une marque d’Edition
Deze tekening uit 1903 ligt geheel in de lijn van de toen populaire art nouveau of jugendstil. De potloodtekening van een naakte vrouw met boek werd uitgewerkt met goudverf. Dit schitterende effect kunt u helaas niet op de foto zien.
Op de achterzijde wordt de tekening geïdentificeerd als een voorontwerp voor sgraffito, decoratief pleisterwerk dat erg populair was rond de eeuwwisseling. Het ontwerp werd waarschijnlijk besteld door de Luikse uitgever Auguste Bénard, bij wie Rassenfosse in die periode in dienst was getreden.
Of het ontwerp ook in deze vorm werd uitgevoerd, is niet bekend, maar een oude foto van Maison Bénard toont een gelijkaardige geveldecoratie in sgraffito die werd vervaardigd op basis van tekeningen van Rassenfosse.
De tekening in KBR is ook goed vergelijkbaar met het uitgeversmerk van Bénard dat verschijnt op een affiche die de Luikse firma in 1907 op de markt bracht.
Van de Woestyne dirigeant
Dit is een later werk van Rassenfosse (ca. 1920) en een perfecte illustratie van zijn kwaliteiten als cartoonist. De voorstelling toont de Belgische schilder Gustave Van de Woestyne (1881-1947) als dirigent van een orkest.
Het is misschien een knipoog naar Le violoniste aveugle (1920), een schilderij van Van de Woestyne in het Musée des Beaux-Arts van Luik:
We kunnen deze tekening natuurlijk ook figuurlijk lezen, als een hommage aan een baanbrekend schilder die een nieuwe generatie van avant-gardekunstenaars leidt. De schets is daarmee niet alleen een geslaagde cartoon, maar ook een interessant tijdsdocument van kunsthistorische waarde.
Ontdek deze en nog vele andere prenten in onze catalogus.
Beeldmateriaal
- Armand Rassenfosse, Le Joujou, 1892. Droge naald en ets met een originele tekening in pen en inkt en kleurpotlood op papier, 280 x 190 mm. KBR, inv. F-2022-47 [cataloguslink]
- Félicien Rops, Ma fille, Monsieur Cabanel, s.d. Droge naald, 267 x 134 mm. KBR, inv. S.III 17916 [cataloguslink]
- Armand Rassenfosse, Etude pour une marque d’Edition, 1903. Potlood, rood krijt, waterverf en goudverf op papier, 145 x 200 mm. KBR, F-2022-48 [cataloguslink]
- Maison Bénard, Luik © Gérard Michel
- Emile Dupuis, Imprimerie Bénard (detail), na 1907. Affiche, 1670 x 1190 mm. Musée de la Vie wallonne, inv. A. 89256
- Armand Rassenfosse, Van de Woestyne dirigeant, ca. 1920. Grafiet en doezelaar op papier, 210 x 300 mm. KBR, F-2022-49 cataloguslink]
- Gustave Van de Woestyne, Le violoniste aveugle, 1920. Olieverf op doek, 163 x 137 cm. Luik, Musée des Beaux-Arts, AM 334/1125 © Jacques Declercq, KIK-IRPA