Een 17de-eeuws ‘love token’ met Hebreeuwse inscriptie herontdekt

In de collectie Munten en Penningen van KBR worden tal van numismatische objecten van de oudheid tot heden bewaard en onderzocht. Bij het beschrijven van deze rijke collectie duiken soms unieke stukken op. Zo werd onlangs een zeventiende-eeuwse dukaton met een Hebreeuwse inscriptie “herontdekt”. Eentje met een hartverwarmende boodschap.

Een genezing om te herinneren

Tijdens de zeventiende eeuw waren de Spaanse Nederlanden, zoals de naam zelf aangeeft, onder het bewind van de Spanjaarden.

De buste van de Spaanse koning Filips IV (1605-1665), aan de macht van 1621 tot 1665, prijkt daarom op de voorzijde van deze zilveren dukaton uit 1636.[1] De keerzijde van de munt toont, net zoals alle andere dukatons uit deze periode, een gekroond wapenschild dat vastgehouden wordt door twee leeuwen.

Hoewel deze munt opvalt door zijn dubbel gewicht, is het de Hebreeuwse inscriptie op de rand van de munt die meteen de aandacht trekt.

Inscriptie in het Hebreeuws

Een klein kaartje, dat samen met de munt in KBR bewaard wordt, bevat de Franse vertaling:

En souvenir de la miséricorde continuelle de Dieu : le 4 et le 5 adar 577 [= 20 et 21 février 1817] la jeune fiance [sic] madame Rebecca est passée de la maladie à la santé parfaite. […] en parfait louange à Dieu, le créateur de l’univers.

‘Ter herinnering aan Gods voortdurende barmhartigheid: op de 4de en 5de Adar 577 [= 20 en 21 februari 1817] is de jonge verloofde vrouw Rebecca van ziekte overgegaan naar volmaakte gezondheid. […] in volmaakte lofprijzing aan God, schepper van het universum.’

De Hebreeuwse tekst werd bijna twee eeuwen na het slaan van de munt toegevoegd als herinnering aan de genezing van een jonge vrouw. Vermoedelijk gaf haar verloofde de opdracht om de munt te graveren. Hoewel het onduidelijk is van welke ziekte deze dame genezen was, is de verloofde vol lofprijzing en dankt hij God voor zijn voortdurende barmhartigheid.

De traditie van ‘love tokens’

Uit de Hebreeuwse inscriptie blijkt dat deze zilveren dukaton diende als een persoonlijke herdenkingsmunt. Deze munt past dus binnen de traditie van love tokens, munten waarop een inscriptie werd aangebracht en die als aandenken aan een geliefde werden geschonken. Dat gebruik was vooral populair bij de Engelsen. Exemplaren van love tokens zijn al terug te vinden uit de achttiende eeuw.

Deze munten werden meestal gemaakt uit bestaande koperen, zilveren of gouden munten uit Amerika of het Britse rijk en bevatten een inscriptie in een Romaanse taal. De voor- of keerzijde van de munt werd egaal gemaakt waarna een inscriptie werd toegevoegd.[2]

Aangezien dit love token uit onze collectie bestaat uit een munt uit de Zuidelijke Nederlanden en een Hebreeuwse inscriptie in de rand van de munt bevat, is deze munt heel uniek.

Een joods huwelijk?

Naast het herdenken van een geliefde had deze munt mogelijk nog een belangrijkere functie. Tijdens een joodse huwelijksceremonie geeft de bruidegom een object met een bepaalde waarde aan de bruid, ook wel kinyan genoemd. Vandaag is dat meestal een ring, maar vroeger kon dat ook een zilveren of gouden munt zijn. Jemenitische, Sefardische en Oosterse joden gebruiken tot op heden nog altijd een munt.[3] Aangezien de zilveren dukaton duidelijk spreekt over een verloofde vrouw, is het mogelijk dat deze munt gebruikt werd tijdens een joodse huwelijksceremonie.

Hoewel het bijna onmogelijk is om te achterhalen wie deze jonge, verloofde Rebecca is waarover gesproken wordt in de Hebreeuwse inscriptie of wie deze munt oorspronkelijk in zijn bezit had, geeft ze een unieke kijk op de veelzijdige, emotionele manier waarop munten gebruikt konden worden in het verleden. Alleen al daarom is deze zilveren dukaton een mooi voorbeeld van de schatten die KBR bewaart.

Munten en penningen in KBR

Wil u graag meer weten over de collectie munten en penningen van KBR? Neem dan zeker ook eens een kijkje in de online catalogus. U kunt er specifiek zoeken in de muntendatabank.

Bibliografie

  • B. MILLMORE, ‘An Heart that can Feel for Another: Love Tokens and the Icon of the Heart in Eighteenth-Century Britain’, K. BARCLAY en B. REDDAN red., The Feeling Heart in Medieval and Early Modern Europe: Meaning, Embodiment, and Making, Berlijn en Boston, 2019, 203-219.
  • S. KURITZKY, ‘Hebrew Love Tokens’, The numismatist, 10 (2003) p. 50-53.
  • M. THOMPSON, ‘Wedding Customs: Old, New, Reinvented’, Jewish Federation of Greater Metrowest NJ, s.d., (Wedding Customs: Old, New, Reinvented – Jewish Federation of Greater Metrowest NJ (jfedgmw.org)).

[1] H. VANHOUDT, De munten van de Bourgondische, Spaanse en Oostenrijkse Nederlanden en van de Franse en Hollandse periode (1434-1830), Heverlee, 2015.

[2] S. KURITZKY, ‘Hebrew Love Tokens’, The numismatist, 10 (2003) p. 50-53; B. MILLMORE, ‘An Heart that can Feel for Another: Love Tokens and the Icon of the Heart in Eighteenth-Century Britain’, K. BARCLAY en B. REDDAN red., The Feeling Heart in Medieval and Early Modern Europe: Meaning, Embodiment, and Making, Berlijn en Boston, 2019, 203-219.

[3] R.L. EISENBERG, The JPS Guide to Jewish Traditions, 2004, Philadelphia, 43; M. THOMPSON, ‘Wedding Customs: Old, New, Reinvented’, Jewish Federation of Greater Metrowest NJ, s.d., (Wedding Customs: Old, New, Reinvented – Jewish Federation of Greater Metrowest NJ (jfedgmw.org)). Geraadpleegd op 16 november 2021.