Een nieuwe benadering tot de online ontdekking en ontsluiting van Belgische massamediaproducten

In massa geproduceerd, en toch bijna onzichtbaar

Het is een hardnekkig misverstand dat, omdat massamediaproducten alomtegenwoordig zijn en in grote aantallen worden gepubliceerd, er geen speciale aandacht hoeft te worden besteed aan hun archivering. Toch zijn oudere exemplaren van populair drukwerk vaak net zo bedreigd als kostbare manuscripten. Populaire cultuur is meestal niet bedoeld om lang mee te gaan: massaproducten worden op korte tijd gemaakt en tegen lage kosten gedrukt, en even snel gedistribueerd en geconsumeerd. Het ritme waarop populaire cultuur circuleert, is er veeleer een van opeenvolgende afleveringen en kortstondigheid (efemeriteit) dan van tijdloosheid en duurzaamheid. Omdat ze een lage plaats innemen in culturele hiërarchieën, werden ze regelmatig verwaarloosd en over het hoofd gezien, zo niet gewoon weggegooid; hun archieven zijn vaak verdwenen of verspreid door hun makers en er zijn maar weinig bibliotheken die actief strategieën van curatorschap hebben ontwikkeld voor dit soort massacultuur. Populair drukwerk vormt dus een “verborgen erfgoed” dat vraagt om nieuwe strategieën om het behoud, de toegang en de studie ervan te vergemakkelijken.

Het Pop Heritage Lab wil dit niet-canonieke en grotendeels vergeten erfgoed van de populaire massacultuur in drukvorm in de rijke maar nog onontgonnen KBR-collecties ontsluiten. Dit erfgoed is te vinden in een verscheidenheid aan formaten, vormen en materialen: pulp- en pocketboeken, geïllustreerde tijdschriften, strips, fotoromans, getekende romans, fanzines, feuilletons en meer. Ondanks zijn grote verscheidenheid deelt dit populaire erfgoed een nauwe combinatie van tekst en beeld en een cultureel-industrieel kader: massaproductie, serialisatie, intermedialiteit en transmediale circulatie zijn belangrijke kenmerken van dit populaire drukwerkerfgoed. Zulke producties worden het best niet enkel benaderd als materiële objecten maar als netwerken van culturele praktijken, waardoor de klassieke notie van boekerfgoed wordt verruimd. Het algemene doel van dit project is een strategie te ontwikkelen voor een betere bewaring, toegang en diepere studie van dit soort populair erfgoed.

Project goals

Het Pop Heritage Lab heeft als doel:

• de KBR-collecties uit te breiden met niet-canonieke publicaties, waardoor de kennis van de huidige staat van de collecties wordt vergroot. Door een allesomvattende benadering van de massaprintcultuur te ontwikkelen, ondersteunt het lab nieuwe strategieën om het behoud van dit erfgoed te verbeteren;
• de vindbaarheid van dit verborgen erfgoed te verbeteren door catalogusbeschrijvingen bij te schaven, metadata te verrijken en hun digitalisering te bevorderen, waardoor deze collecties toegankelijker worden voor onderzoekers en gebruikers;
• bij te dragen tot de valorisatie van de populaire drukcultuur in België, door de rol van de bibliotheek in het documenteren van de Belgische productie te versterken en nieuwe onderzoeksbenaderingen te stimuleren voor dit over het hoofd geziene deel van het nationale erfgoed.

Project Lead

Benoît Crucifix, KBR & KU Leuven – orabvg.pehpvsvk@xoe.or

Partners

Het POPHeritage project wordt gefinancierd door Belspo via het FED-tWIN-programma en is een langetermijnsamenwerking KBR en de Cultural Studies onderzoeksgroep van KU Leuven.

Opvolgcomité

• Jan Baetens, KU Leuven
• Fred Truyen, KU Leuven
• Sophie Vandepontseele, KBR