Reisgidsen voor de Ardennen en prenten in het publiek domein

Deze werken kwamen in 2022 in het publiek domein terecht

Elk jaar op 1 januari komen heel wat werken in het ‘publiek domein’ terecht. Dat betekent dat hun auteursrechten vervallen en u ze dus zonder beperkingen mag (her)gebruiken. In België gebeurt dat automatisch 70 jaar na de dood van de auteur. In 2022 vervielen de rechten op werken van Belgische auteurs die overleden in het jaar 1951.

Van reisgidsen tot prenten

De digitaliseringsmedewerkers van KBR maken elk jaar een selectie uit de werken die in het publiek domein komen en stellen ze beschikbaar op Wikimedia en Wikidata, zodat u ze kunt gebruiken en er creatief mee aan de slag kunt. Dit jaar viel de keuze op een reeks reisgidsen die door Maurice Cosyn werden uitgebracht, maar ook op werk van dramaturg Henry Soumagne en schrijver/politicus Henri Carton de Wiart. Verder werden ook tekeningen en etsen van Constant Eugène De Busschere, Albert van Dyck en Richard Baseleer, “de schilder van de Beneden-Schelde”, gedigitaliseerd voor het publiek domein.

De Ardennenpaden, voorloper van de GR

54 volumes. Zoveel reisgidsen publiceerde Maurice Cosyn in de eerste helft van de 20ste eeuw. Samen zijn ze goed voor meer dan 5.900 pagina’s reisinformatie. Ze bestrijken verschillende regio’s in de Ardennen en geven dus een evenwichtig beeld van deze gebieden. En vanaf dit jaar vallen ze dus ook in het publiek domein.

Cosyn was de bedenker van de ‘Ardennenpaden’. Onder zijn leiding werd Touring Club België de drijvende kracht achter verschillende wandelroutes, die vandaag nog steeds bestaan. Zo ook de allereerste Grote Routepaden in België, beter bekend als de ‘GR’ en herkenbaar aan hun wit-rode markering. Tijdens een GR-tocht ontdekt u streken en hoekjes waar u anders niet komt. Denk bij uw volgende Ardennenwandeling dus zeker even aan Maurice Cosyn.

Het pad langs de Ourthe

Het digitale pad op

Dat de reisgidsen van Cosyn nu vrij te hergebruiken zijn, creëert heel wat mogelijkheden. Onze medewerkers gingen aan de slag met de data uit de Cosyn-gidsen. Ze experimenteerden met de tools WikiMaps Warper in Wikimedia en Webappbuilder in ArcGIS Online. Een testcase, om te zien of deze apps interessant kunnen zijn om de gegevens van onze collectie historische kaarten en plannen digitaal te ontsluiten.

Collega Piet Janssen ging aan de slag met de visuele data van de kaarten in de reisgids over de Semois-vallei. Als test bracht hij drie gegeorefereerde wandelkaarten in de Webappbuilder onder, zodat u het wandelpad kunt volgen op een hedendaagse kaart. Georefereren wil zeggen dat men virtueel een oude kaart over een moderne kaart legt om ze met elkaar te kunnen vergelijken en makkelijker te kunnen analyseren.

Webappbuilder met daarop de gegeorefereerde wandelkaart van de Semois

De Webappbuilder toont hier een onderdeel van het lange-afstand-wandelpad langs de Semois uit 1935. Klik je op een Cosyn-kaart, dan word je naar de gedigitaliseerde versie van de gids geleid. Het huidige lange-afstand-wandelpad GR16 is als extra laag gevoegd.

Als achtergrondkaart koos ik een gegeorefereerde basiskaart uit Cartesius, ‘Topomaps Belgium’. Aan de linkerzijde in de app kan je de lagen selecteren of met een vergrootglas vergelijken. Dit is natuurlijk een zeer kleinschalige test en de app is niet ‘af’, maar deze tools zijn veelbelovend om kaarten op een andere manier toegankelijk te maken voor het publiek.

— Piet Janssen

Stagemogelijkheden

Tools zoals de Webappbuilder gebruiken de visuele gegevens van de reisgidsen, maar ook het lokaliseren en classificeren van de tekstuele data is een interessante piste. Er zijn mogelijkheden om hier een stage bij KBR aan te wijden. (Interesse? Check de stagemogelijkheden!) Dit soort onderzoek kan bijdragen aan een beter begrip van de ontstaansgeschiedenis van het grote transnationale wandelnetwerk GR. Nu deze documenten zich in het publiek domein bevinden, liggen alle routes open.

Toegang tot deze collecties