Op 18 oktober 2019 vond het colloquium ‘Saving the Web: the Promise of a Belgian Web Archive’ plaats in KBR. Het colloquium werd georganiseerd door de onderzoekers van het PROMISE onderzoeksproject dat tot doel heeft om een federale strategie voor het bewaren van het Belgische web uit te werken. Webarchivering is duidelijk een ‘hot topic’ want het evenement lokte 107 deelnemers uit binnen- en buitenland.
De noodzaak van een webarchief
De directeurs van KBR en het Rijksarchief benadrukten de noodzaak van structurele financiering voor het uitbouwen en het onderhoud van een webarchief op federaal niveau binnen beide instellingen. Dit werd ook beaamd door de keynote spreker, Prof. Niels Brügger: we moeten tot elke prijs vermijden dat nog eens 25 jaar Belgische webgeschiedenis verloren gaat. Zonder nationaal webarchief is het namelijk niet mogelijk om (trans)nationale historische analyses gebaseerd op het web te doen.
De beste omstandigheden hiervoor:
- één archief van het nationale web, gebaseerd op een zo volledig mogelijke webarchiveringsstrategie
- goede toegangsmogelijkheden, onder meer data-extractie door of voor onderzoekers zodat ze er zelf mee aan de slag kunnen gaan op hun eigen computer
Beste praktijken
Na de inspirerende keynote uiteenzetting gaven de onderzoekers een overzicht van de onderzoeksresultaten van het PROMISE project. Zo werden onder andere de beste praktijken binnen webarchivering voorgesteld alsook de resultaten van de juridische analyses, de strategie en verschillende scenario’s die het Rijksarchief en KBR uitwerkten, de technische specificaties van het webarchiveringsproces en de resultaten van de enquête rond gebruikersnoden binnen webarchieven.
Toegang tot het webarchief
In de namiddag stond toegang centraal, zowel de toegang voor het brede publiek als voor onderzoek. Aan het panelgesprek over toegang voor het brede publiek namen vertegenwoordigers van erfgoedinstellingen, de uitgeverswereld en de pers deel. Het gesprek bracht aan het licht dat de wetgeving op het auteursrecht de toegang tot het webarchief heel sterk beperkt. Volgens de letter van de wet kan in de meeste gevallen zonder expliciete toestemming van de rechthebbenden het webarchief enkel beschikbaar worden gemaakt in de leeszaal, wat natuurlijk een serieus obstakel vormt.
De noodzaak om naast de kosten ook de vele voordelen van webarchivering te belichten werd ook onderstreept. Zo zouden het Rijksarchief en KBR veel bijkomende diensten kunnen ontwikkelen op basis van de data in het webarchief die een echte meerwaarde vertegenwoordigen voor de maatschappij en de onderzoekswereld.
Onderzoek in webarchieven
In de sessie rond toegang tot het webarchief voor onderzoek stelde Jesse de Vos van Beeld en Geluid het Nederlandse initiatief Nationaal Register Webarchieven voor. Dit is een mooi project dat tot voorbeeld kan dienen voor België. Prof. Valérie Schafer reflecteerde in haar presentatie over het wanneer, wat en waarom van 30 jaar world wide web en benadrukte waarom webarchieven zo belangrijk zijn voor onderzoekers. Patricia Blanco legde dan weer uit hoe ze tijdens haar stage in KBR aan de slag is gegaan met de archiefcollecties van KBR voor haar masterthesis ‘Saving the Belgian web: web archiving practices, research opportunities and limitations’.
Download onderaan deze pagina de slides van alle presentaties.
Vragen van het publiek
Tijdens de Q&A-sessies toonde het publiek interesse in het archiveren van het .eu domein. Het webarchief in Portugal, Arquivo.pt, heeft een pilootproject opgezet om dit top level domein te archiveren en het EU Publications Office archiveert alle .europa.eu domeinnamen.
De concrete agenda voor de verdere ontwikkeling van het Belgische webarchief kwam ook aan bod. Die hangt grotendeels af van de nieuwe regering omdat bijkomende fondsen nodig zijn om het webarchief uit te bouwen.
Andere punten die werden aangehaald, zijn de noodzaak om gebruikers centraal te stellen, hen voldoende te informeren en erbij te betrekken, wat de voordelen zijn van het gebruik van het WARC bestandsformaat en welke argumenten doorslaggevend kunnen zijn om het politieke niveau te overtuigen van de noodzaak van webarchivering en dus ook de nood voor structurele financiering.
Het colloquium zorgde voor kruisbestuiving tussen de verschillende professionals die in meer of mindere mate bezig zijn met webarchivering of de studie van gearchiveerde websites. Het PROMISE projectteam gaat alvast vol nieuwe inspiratie de laatste maanden van het project in.
Presentaties downloaden
- National web archives: the land of promise for researchers – Prof. Dr Niels Brügger (Aarhus University) – Download
- Introduction to the PROMISE project, best practices and the Belgian strategy – Sophie Vandepontseele (KBR); Friedel Geeraert (KBR/State Archives); Dr Peter Mechant (UGhent); Alejandra Michel (CRIDS – UNamur); Sébastien Soyez (State Archives); Dr Rolande Depoortere (State Archives) – Download
- Technical aspects of the PROMISE project – Gerald Haesendonck (UGhent) – Download
- Using web archives for researchers – Sally Chambers (GhentCDH and DARIAH); Eveline Vlassenroot (imec-mict-UGent); Patricia Blanco (MSc in Digital Humanities KU Leuven) – Download
- Coordination of web archiving in The Netherlands – Jesse de Vos (Netherlands Institute for Sound and Vision, Netwerk Digitaal Erfgoed) – Download
- Using Web archives for researchers : experience, challenges, issues – Prof. Dr Valérie Schafer (University of Luxembourg, C2DH) – Download