In de 15de eeuw is de klant koning in de wereld van het boek. Wie de opdracht geeft om een boek te vervaardigen, bepaalt wat er wordt verteld, of het nu om geschiedenis gaat of eender welk ander domein.

Beelden en verhalen zijn krachtige politieke wapens. De Bourgondische hertogen, en zeker Filips de Goede, waren uiterst bedreven in het gebruik van deze en ook andere instrumenten als propagandamiddelen. Natuurlijk schrikken ze er niet voor terug om de feiten voor te stellen onder de invalshoek die hun het best uitkomt.

Een bepaalde kijk op de geschiedenis

Een draak in een geschiedenisboek? Zelfs in deze tijden van fake news zou niemand dat aandurven! Nochtans is deze afbeelding afkomstig uit een geschiedkundig handschrift in de Librije van de Bourgondische hertogen. Ze zijn tuk op dit soort boeken en plaatsen de ene na de andere bestelling om luxueuze handschriften te laten vervaardigen. De keuze van hun onderwerpen is zelden onschuldig. Zo bekrachtigen ze de legitimiteit van hun macht, vergroten ze hun prestige en rechtvaardigen ze hun politieke visies.

Filips de Goede en Karel de Stoute houden ervan hulde te brengen aan mythische helden zoals Alexander de Grote of Karel de Grote. De verhalen over hun heldendaden, die veeleer tot het genre van de legendarische heldendichten dan de geschiedschrijving behoren, zijn rijkelijk geïllustreerd en worden vaak publiekelijk voorgedragen aan het hof. De hertogen vereenzelvigen zich op subtiele wijze met deze roemrijke modellen en eigenen zich aldus iets van hun prestige toe.

De waarheid van de hertogen

De bestelde boeken beantwoorden soms aan duidelijk herkenbare politieke belangen; dat is bijvoorbeeld het geval voor de beroemde Chroniques de Hainaut. Dit handschrift, gekopieerd halverwege de 15de eeuw, bevat de vertaling van annalen die 50 jaar eerder werden geschreven en die de geschiedenis van de graven van Henegouwen sinds de Trojaanse oorlog vertellen.

Filips de Goede bestelt er een Franse versie van wanneer hij zijn nicht Jacoba van Beieren dwingt om hem het graafschap Henegouwen af te staan. Deze versie, veeleer een compilatie dan een vertaling, begint met een proloog die volledig is verzonnen en waarin de hertog wordt voorgesteld als de wettige erfgenaam van het geslacht van de graven van Henegouwen.

De presentatieminiatuur – een iconisch beeld van KBR – is de enige verluchting die ooit werd toegeschreven aan Rogier van der Weyden. Het gaat werkelijk om een manifest van de hertogelijke macht: we zien Filips de Goede en rond hem zijn zoon, zijn raadgevers en de ridders van het Gulden Vlies. In de randen staan de wapens van alle gebieden onder het gezag van de hertog.

Ontdek de waarheid die schuilgaat in de handschriften van de Bourgondische hertogen in het KBR museum.

Maak kennis met het KBR museum aan de hand van een reeks weetjes die u meevoeren naar de tijd van de Bourgondische hertogen. Ontdek de kennis die verborgen zit in de handschriften van de Librije en kom meer te weten over de thema’s in het museum.

Ontdek KBR museum Koop uw museumticket