Al vele duizenden jaren evolueren de technieken om informatie en teksten te delen, net zoals het publiek dat leest. Vóór de uitvinding van de boekdrukkunst was een boek een manuscript, wat letterlijk “met de hand geschreven” betekent. Het kon maanden of zelfs jaren duren om ook maar één exemplaar te vervaardigen.

Minutieus werk

Voordat hij begint te schrijven, trekt de kopiist de randen en lijnen die hem moeten leiden bij het schrijven van de tekst. Die blijven gewoonlijk zichtbaar eens het handschrift is voltooid. Dan bereidt de kopiist de inkt en snijdt hij zijn schrijfveer, waarna hij eindelijk letters kan beginnen neer te pennen. Hij laat zijn hand niet op het blad rusten terwijl hij schrijft en werkt op zeer regelmatige wijze. Kopiisten worden vaak voorgesteld met een schrijfveer in de ene hand en een mes in de andere. Het mes diende om hun veer regelmatig aan te scherpen, maar ook om eventuele fouten en vlekken weg te krabben.

Ieder zijn schrift

Er bestaan veel verschillende handgeschreven schriftsoorten. Ze verschillen volgens plaats en tijd, maar het gekozen schrift hangt ook af van de functie van een tekst. In de 15de eeuw hebben letters niet dezelfde vorm naargelang het gaat om een misboek, een commercieel contract, een roman of de vertaling van een antieke tekst door een humanist. Als boekenliefhebbers en trendsetters hebben de Bourgondische hertogen hun eigen schriftsoort: de Bourgondische bastarda.

En de fameuze monnik-kopiist?

Abdijen zijn belangrijke plaatsen voor de productie van handschriften tijdens de middeleeuwen. Tijdens de opkomst van de universiteiten ontwikkelen de ateliers van boekenambachtslieden zich beetje bij beetje in de steden. In de 15de eeuw is de vervaardiging van handschriften voortaan een zaak van stedelijke ambachten. Deze evolutie vertaalt zich in een toenemende productie van profane teksten, die in de smaak vallen van de nieuwe clientèle in de steden.

De monnik-kopiist bestaat dus wel degelijk, maar is lang niet de enige die middeleeuwse teksten kopieerde. Bovendien zijn er ook vrouwelijke kopiisten, of het nu om religieuzen of leken gaat.

Hoeveel tijd zou u nodig hebben gehad om een handschrift te kopiëren? Ontdek het tijdens een bezoek aan het KBR museum.

Maak kennis met het KBR museum aan de hand van een reeks weetjes die u meevoeren naar de tijd van de Bourgondische hertogen. Ontdek de kennis die verborgen zit in de handschriften van de Librije en kom meer te weten over de thema’s in het museum.

Ontdek het KBR museum Koop uw museumticket