Preventieve conservering

Voorkomen is beter dan genezen en dat geldt zeker voor de collecties van erfgoedbibliotheken. Zijn de bewaaromstandigheden goed? Wordt de staat van de collecties nauwlettend in het oog gehouden? Dan daalt het risico op schade.

Preventieve conservering omvat al de maatregelen en acties die gericht zijn op de omgeving van de erfgoedcollecties, met de bedoeling om schade of verlies te voorkomen en te minimaliseren.

 

 

Actieve conservering

Sommige stukken die in de collecties belanden, zijn al beschadigd. Zo is er de beroemde “Rijmbijbel” van Jacob van Maerlant. Voor zulke stukken volstaat preventie niet meer. Deze kwetsbare stukken worden onder handen genomen in onze restauratieateliers. Dit noemen we actieve conservering (soms ook curatieve conservering): ingrepen op de erfgoedcollecties om een vastgesteld aftakelingsproces te stoppen of om de structuur van de documenten te verstevigen.

 

Milieu- en logistieke maatregelen

KBR beschermt haar collecties op verschillende niveaus. Dat gaat van milieu- en logistieke maatregelen tot preventieve conservering van de collectiestukken.

 

1. Controle van de milieuvoorwaarden

De temperatuur en relatieve vochtigheid, de verlichting, de netheid en de hygiëne van de lokalen zijn stuk voor stuk factoren die invloed uitoefenen op de conservering. Al deze factoren moeten onafgebroken geëvalueerd worden. Als ze buiten de aanbevolen normen vallen, kan dat voor problemen zorgen. Bovendien kunnen de oorzaken elkaar versterken. Men loopt bijvoorbeeld het risico dat er zich een milieu ontwikkelt waarin bepaalde soorten ongedierte zich snel voortplanten, dat er schimmels verschijnen en dat chemische veranderingsprocessen versneld worden.

 

2. Aangepast meubilair

3. Behandelings- en interventiemateriaal

Naast opslagruimtes zijn ook specifieke ruimtes nodig die uitgerust zijn om de collecties te behandelen. Het gaat om een lokaal voor stofverwijdering, voor het maken van verpakkingen en materiaal zoals wiegen voor tentoonstellingen, voor quarantaine …

 

4. Maatregelen m.b.t. de collectiestukken

• Conditionering: De efficiëntste manier om een collectie te bewaren? Dat is waken over goede conserverings- en tentoonstellingsvoorwaarden. We werken hard op het vlak van stofverwijdering, conditionering (zuurvrije dozen, hoezen, fardes …) en montage (passe-partout …) van de erfgoedverzamelingen. Het is de bedoeling om de documenten te beschermen zonder ze fysiek onder handen te moeten nemen. Zo voorkomen we – of vertragen we op zijn minst – de (natuurlijke) aantasting van de werken.
• Continue monitoring: Monitoring tegen biologische besmettingen en nauwgezet onderzoek van de magazijnen zorgt ervoor dat we de noodmaatregelen kunnen nemen die nodig zijn om elke mogelijke oorzaak van schade te elimineren.
• Schade opvolgen en beheersen: Door de magazijnen regelmatig te inspecteren, kan men eventuele problemen snel op het spoor komen. Kleine reparaties of eerste hulp voor de collecties kunnen het aftakelingsproces vertragen.