In de 15de eeuw sluiten de miniaturisten – schilders van boeken – zich aan bij de beweging van de Vlaamse primitieven. De kunstenaars die de hertogen van Bourgondië in dienst nemen om hun handschriften te verluchten, zijn in hun tijd even beroemd als Jan Van Eyck of Rogier van der Weyden.

Culturele dynamiek

Parallel met de Italiaanse renaissance ontwikkelt zich in de 15de eeuw in het Noorden een centrum van artistieke vernieuwing. De dynamiek van de Bourgondische periode is herkenbaar in alle kunsten en vormt een keerpunt in de geschiedenis. Ze komt bovenal tot uiting in de verluchtingskunst.

Wisselwerking tussen artistieke beroepen

Schilders die werken aan een schildersezel, verluchters en beeldhouwers blijven niet elk apart in hun hoekje zitten. Er bestaat een grote wisselwerking tussen de kunstenaars. Ze wisselen schetsboeken uit, kopiëren dezelfde modellen, delen ideeën en hun kijk op de wereld met elkaar alsook de regels om die wereld voor te stellen. Kunstenaars die verschillende disciplines beoefenen, vormen helemaal geen uitzondering.

De 15de-eeuwse boekenmarkt komt in de handen van ambachtslieden in de steden en kent een bijzondere bloei. Schilders, kopiisten en verluchters zorgen voor een nooit geziene productie. Hoewel getijdenboeken, devotieboeken en boeken over moraal het meest besteld worden, zijn alle literaire genres vertegenwoordigd.

De Vlaamse primitieven

De term Vlaamse primitieven is een uitvinding van de 19de eeuw en verwijst naar de schilders die tijdens de 15de eeuw actief waren in de Zuidelijke Nederlanden, waar destijds de Bourgondische hertogen heersten. Met boegbeelden als Jan van Eyck, Rogier van der Weyden, Dirk Bouts en Hans Memling zorgen deze schilders voor heel wat vernieuwingen in de schilderkunst.

Met als opvallende uitzondering het gebruik van olie als bindmiddel voor de kleuren, vinden we deze ontwikkelingen ook terug in de kleine schilderijen waarmee handschriften worden geïllustreerd: miniaturen. Realistische voorstellingen, oog voor detail, zorgvuldig gebruik van licht en gekleurde lagen zorgen voor een ontroerende schoonheid, een streling voor het oog van de lezer.

Er zijn ook andere kenmerken van de Vlaamse primitieven terug te vinden in deze illustraties, zoals het feit dat religieuze taferelen worden voorgesteld in een dagelijkse omgeving waarmee de toeschouwer vertrouwd is of de klemtoon die vaak op de architectuur wordt gelegd.

In het KBR museum kan u met eigen ogen vaststellen of het beste werk van de Vlaamse primitieven inderdaad terug te vinden is in handschriften.

Maak kennis met het KBR museum aan de hand van een reeks weetjes die u meevoeren naar de tijd van de Bourgondische hertogen. Ontdek de kennis die verborgen zit in de handschriften van de Librije en kom meer te weten over de thema’s in het museum.

Ontdek het KBR museum Koop uw museumticket